Wat is een levenstestament?

In een levenstestament wijst je één of meerdere personen (de gevolmachtigden) aan die je vermogen mogen beheren en voor en namens jou handelingen mogen verrichten, als je hier zelf niet meer toe in staat bent. Bijvoorbeeld door een ongeluk (hersenletsel, coma) of ziekte (dementie). De gevolmachtigde is niet alleen bevoegd om bankzaken voor je te regelen, maar ook om allerlei andere handelingen te verrichten. Zoals je vertegenwoordigen binnen je onderneming, het doen van schenkingen en het verkopen van onroerend goed.

Waarom een levenstestament?

Een levenstestament kan in meerdere situaties van belang zijn. 

Voorbeeld

Je bent gehuwd. Je hebt geen levenstestament en je raakt dermate dementerend dat je geen beslissingen meer kunt nemen. Je partner wil je gezamenlijke woonhuis verkopen en een appartement kopen, zodat je thuis kunt blijven wonen. Bij de notaris krijgt je partner te horen dat dit niet gaat lukken. 

Bepaalde zaken zou je partner gewoon voor je kunnen regelen, maar een aantal zaken (waaronder het verkopen van de gezamenlijke woning en beschikken over geld op je privérekening) kunnen niet zomaar worden verricht, ook niet als je in gemeenschap van goederen bent gehuwd. Een levenstestament had in deze situatie uitkomst geboden. 

Voorbeeld

Je exploiteert samen met je zoon een bedrijf. Door een ongeluk loop je hersenschade op en ben je niet meer in staat om beslissingen te nemen. Je hebt geen levenstestament opgesteld. Kan je zoon nog beslissingen nemen met betrekking tot het bedrijf? 

Zaten jij en je zoon gezamenlijk in een vennootschap onder firma (vof)? Dan zijn er waarschijnlijk in een vennootschapsakte afspraken gemaakt over wie welke zaken (onder welke voorwaarden) mag regelen binnen je bedrijf. Daarmee kan je zoon deels vooruit, maar bij dergelijke afspraken zijn vaak wel kaders gesteld, bijvoorbeeld dat de vennoten vanaf een bepaald bedrag altijd samen moeten beslissen. Voor die beslissingen loopt je zoon dan toch tegen een probleem aan. 

Ben je samen met je zoon bestuurder van een bv? Dan zijn er bepaalde beslissingen die een bestuurder zelfstandig mag verrichten, maar zijn er ook beslissingen die je samen moet nemen en mogelijk moet zelfs namens jou (als bestuurder/aandeelhouder) een nieuwe bestuurder worden benoemd. 

Wat is het alternatief als er geen levenstestament is?

Als er geen levenstestament is, zal je partner/familie bij de rechtbank een bewind moeten laten instellen over je vermogen om toch zaken te kunnen regelen. De bewindvoerder kan voor en namens jou handelingen verrichten. Deze procedure bij de rechtbank kan enkele weken duren, wat nadelige gevolgen kan hebben voor je bedrijfsvoering. Aan zo’n bewind zijn regels verbonden. 

Zo moet de bewindvoerder:

• jaarlijks rekening en verantwoording afleggen bij de rechtbank;
• toestemming vragen aan de kantonrechter voor bepaalde handelingen, zoals voor uitgaven en aankopen vanaf € 1.500, overdrachten (van onroerend goed en andere bestanddelen van de onderneming) en het aangaan van leningen en schenkingen.

Deze toestemming verleent de rechter niet zomaar voor alle handelingen. De rechter controleert of de onder bewind gestelde persoon en diens vermogen door de handeling niet wordt benadeeld. In de praktijk wijst de rechter bijvoorbeeld het doen van een schenking (in het kader van een bedrijfsoverdracht) bijna altijd af.   

Voor (familie/partners van) een ondernemer in een samenwerking is het extra opletten. Het is gebruikelijk dat tussen de samenwerkende ondernemers wordt afgesproken in welke situaties een ondernemer móét uittreden. Onderbewindstelling is vaak een van die situaties. Dus als de familie een bewind instelt om zaken in privé te regelen, kan dat ook gevolgen hebben voor de onderneming. 

Met een levenstestament regel je wie namens jou mag handelen als je dat zelf niet meer kunt. Je voorkomt hiermee dat er een bewind moet worden ingesteld bij de rechtbank.  

Wat leg je vast in een levenstestament?

De belangrijkste onderdelen kunnen worden samengevat in vier vragen: Wie? Wanneer? Wat? En hoe?

Wie wijs je aan als vertrouwenspersoon/gevolmachtigde om beslissingen namens jou te nemen?

Wanneer treedt de volmacht in werking: direct nadat het levenstestament is getekend of pas als je wilsonbekwaam bent en dit blijkt uit de verklaring van een arts? Beide opties hebben voor- en nadelen. 

Wat mag de volmachtigde regelen? In principe mag de gevolmachtigde alles regelen: vertegenwoordiging van jou binnen je bedrijf, verkopen van je huis, beheren van je bankrekeningen, doen van schenkingen, inhuren van zorg aan huis. 

Voor bepaalde handelingen kun je wensen of instructies aangeven. Een voorbeeld daarvan is wie de mogelijkheid krijgt om je bedrijf over te nemen als je zelf niet meer in staat bent om het bedrijf voort te zetten. 

Hoe mag de gevolmachtigde dit regelen? Wordt er één persoon genoemd die zelfstandig beslissingen mag nemen of benoem je meerdere personen die gezamenlijk mogen beslissen? Benoem je een toezichthouder aan wie de gevolmachtigde verantwoording moet afleggen? 

Meer weten over het opstellen van een levenstestament?

Bij ABAB Legal zijn we graag van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en voor inzicht te zorgen. Wij adviseren je graag over de mogelijkheden van een levenstestament. De inhoud ervan is  afhankelijk van je specifieke voorkeuren en je persoonlijke omstandigheden.

Neem voor meer informatie of advies contact op met Michelle van Heereveld, jurist personen- en familierecht, via telefoonnummer 0492-579835 of stuur Michelle een e-mail.