Het ondernemerscriterium, eerder genoemd in de Deliveroo-uitspraak van de Hoge Raad, staat centraal in deze discussie. Maar hoe doorslaggevend is dit criterium bij de beoordeling van arbeidsrelaties? Advocaat-Generaal (A-G) De Bock heeft hier inmiddels een advies over uitgebracht aan de Hoge Raad. Wat staat er ook alweer op het spel in de Uber-zaak?

Wat is de inzet van de Uber-zaak?

De uitkomst in deze zaak bepaalt of Uber-chauffeurs recht hebben op arbeidsrechten zoals een minimumloon, vakantiegeld en bescherming tegen ontslag. Vakbonden zoals FNV en andere belangenorganisaties betogen dat de chauffeurs feitelijk in een werknemersrelatie staan met Uber, omdat Uber de ritprijzen bepaalt, veel controle uitoefent over de chauffeurs en zij in de praktijk vaak niet de vrijheid hebben die zelfstandige ondernemers normaal gesproken hebben. 

In dit kader eiste vakbond FNV in een rechtszaak dat Uber verplicht wordt de cao Taxivervoer na te leven voor de chauffeurs die voor het bedrijf werken, gedurende de periodes waarin deze cao algemeen verbindend was verklaard. Omdat een cao alleen van toepassing is op werkgevers en werknemers, moet eerst worden vastgesteld of de Uber-chauffeurs werken op basis van een arbeidsovereenkomst en dus als werknemers kunnen worden beschouwd.

Welk standpunt neemt Uber in?

Uber-chauffeurs werken niet op basis van een traditioneel arbeidscontract zoals je dat ziet bij werknemers. Uber ziet de chauffeurs als zzp'ers (zelfstandigen zonder personeel). Dit betekent dat zij in theorie hun eigen werktijden bepalen en zelf verantwoordelijk zijn voor hun voertuig en bedrijfskosten (zoals brandstof, onderhoud, verzekeringen). Daarnaast gebruiken zij Uber als digitaal platform om klanten te vinden. Hoewel Uber enige ondersteuning biedt, zoals een verzekering voor ongevallen tijdens een rit, ligt de primaire verantwoordelijkheid volgens Uber bij de chauffeur. FNV ziet dit uiteraard anders.

Prejudiciële vragen

De rechtbank oordeelde in eerste aanleg grotendeels in het voordeel van vakbond FNV en stelde vast dat er sprake is van arbeidsovereenkomsten tussen Uber en de chauffeurs. Uber ging in hoger beroep tegen dit vonnis. Voordat het hof Amsterdam een definitieve uitspraak doet, zijn er prejudiciële vragen gesteld aan de Hoge Raad. Dit zijn vragen van een rechtbank of gerechtshof aan de Hoge Raad over de uitleg van een rechtsregel. Het hof vroeg zich onder meer af wat de betekenis van het ‘ondernemerscriterium’ is en hoe veel betekenis hieraan moet worden toegekend bij de kwalificatie van een arbeidsverhouding. 

Wat wordt met het ondernemerscriterium bedoeld?

Het ondernemerscriterium wordt ingekleurd door hoe een persoon zich in het economisch verkeer gedraagt. Met andere woorden: hoe iemand zich naar buiten toe als ondernemer opstelt. Bijvoorbeeld door een goede reputatie op te bouwen, nieuwe klanten aan te trekken of door te kijken naar het aantal klanten en de duur van de samenwerking.

Wat zegt de conclusie van A-G De Bock hierover?

Volgens A-G De Bock is het ondernemerscriterium niet doorslaggevend. Het wordt alleen relevant als aan de hand van de feiten en omstandigheden niet duidelijk valt op te maken of er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Met andere woorden: de manier waarop iemand zich gedraagt als ondernemer kan niet de doorslag geven als op grond van de overige feiten en omstandigheden blijkt dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Dit komt doordat de wet zich richt op de relatie tussen partijen en niet op de persoon die het werk uitvoert.

Hoewel de rol van 'persoonlijk ondernemerschap' beperkt is, blijft het belangrijk om te bepalen of iemand in een specifieke werkrelatie als ondernemer kan worden gezien. Bij het onderzoeken van de relevante feiten en omstandigheden, zoals de aard en duur van het werk, het risico dat iemand loopt en hoe het loon wordt betaald, speelt ondernemerschap wel een rol. Het bevestigt dat ondernemerschap kan betekenen dat iemand geen werknemer is.

Uitspraak Hoge Raad

Het is nog niet bekend wanneer de uitspraak van de Hoge Raad volgt. Na deze uitspraak zal het hof de zaak voortzetten en het oordeel van de Hoge Raad in zijn uitspraak betrekken.

Meer weten?

Bij ABAB Legal zijn we graag van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en voor inzicht te zorgen. Werk je samen met een zzp’er (of meerdere) en twijfel je over de werkrelatie? Of wil je op de hoogte blijven van de meest recente ontwikkelingen rondom de kwalificatie van de werkrelaties met zzp’ers? Neem dan contact op met Marco van den Heuvel, jurist arbeidsrecht, via telefoonnummer 06-570 260 63 of stuur Marco een e-mail.