Overmacht

Het uitgangspunt in de wet is dat iedere tekortkoming de schuldenaar verplicht tot vergoeding van schade van de wederpartij, tenzij de tekortkoming aan de nalatige partij niet kan worden toegerekend, omdat -kort gezegd- sprake is van overmacht.

Wanneer is sprake van overmacht? 

In de wet is geen definitie opgenomen van overmacht. Om die reden is in veel contracten en algemene voorwaarden omschreven wanneer wel sprake is van overmacht en wanneer niet. De invulling is veelal afhankelijk van de branche. In algemene voorwaarden kan bijvoorbeeld staan dat het niet presteren van een onderaannemer of een te late levering van grondstoffen niet worden aangemerkt als overmachtsituaties. Maar in algemene voorwaarden kan ook staan dat belemmeringen door noodmaatregelen van overheidswege en bijzonder hoog ziekteverzuim wél worden aangemerkt als overmachtsituaties. Het is dus van belang om zowel het contract als de algemene voorwaarden goed na te lopen. 

Algemene voorwaarden

Of een in de algemene voorwaarden opgenomen beding over overmacht uitkomst biedt, hangt af van een aantal factoren. De algemene voorwaarden moeten immers ook daadwerkelijk van toepassing zijn. Ze moeten door de wederpartij zijn aanvaard, bijvoorbeeld doordat de gebruiker deze bij het afgeven van een offerte heeft bijgesloten of heeft toegezonden voor het tekenen van het contract. Maar dan nog kan het zijn dat een beding in de algemene voorwaarden voor een wederpartij zodanig onredelijk bezwarend kan zijn, dat de wederpartij dit beding kan vernietigen en de gebruiker van de algemene voorwaarden zich daarop dus niet kan beroepen. Grote ondernemingen mogen echter niet zonder meer gebruikmaken van deze vernietigingsmogelijkheid en zijn dus toch gebonden aan het beding. 

Zwarte en grijze lijst

Is de wederpartij een consument? Dan gaan de wettelijke beperkingen verder. Zo is in de wet een lijst (de zogenaamde zwarte lijst) opgenomen met bedingen die als onredelijk bezwarend worden aangemerkt. Op deze bedingen kan de gebruiker zich niet beroepen. Het gaat hier bijvoorbeeld om het geheel en onvoorwaardelijk wegnemen van het recht op nakoming en het uitsluiten of beperken van ontbindingsrechten of opschortingsrechten.

In de wet staat ook een grijze lijst. Voor de bedingen op de grijze lijst geldt dat deze bedingen worden vermoed onredelijk bezwarend te zijn. Hier is dus tegenbewijs van de gebruiker van de algemene voorwaarden mogelijk. Het is aan de gebruiker van de algemene voorwaarden om aan te tonen dat het beding gerechtvaardigd is. Op de grijze lijst staat bijvoorbeeld het beding dat de gebruiker sneller een beroep geeft op overmacht dan uit de wet voortvloeit en het beding dat ten nadele van de consument afwijkt van wettelijke bepalingen over de verplichting tot schadevergoeding. 

Schade beperken

Als een partij een beroep kan doen op overmacht, hoeft deze haar contractuele verplichtingen weliswaar niet na te komen of kan ze deze opschorten, maar deze partij moet zich er wel voor inspannen de schade bij de wederpartij te beperken. Wellicht is nakoming op een andere manier of op ander moment mogelijk. Het verdient aanbeveling om hierover alvast na te denken, ook al ondervindt u op dit moment nog geen problemen. Wees voorbereid en controleer contracten en voorwaarden. Ga ook na of schade die het gevolg is van een beroep op overmacht door uw wederpartij, wellicht verzekerd is. Neem voor vragen contact op met een van onze juristen ondernemingsrecht.

Meer informatie?

Bij ABAB Legal zijn we graag van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en voor inzicht te zorg. Voor meer informatie of advies over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Sascha van Telgen, jurist ondernemingsrecht, via telefoonnummer 013-4647180 of stuur Sascha een mail.