Vrijstelling van erf- of schenkbelasting

Een bedrijfsopvolging heeft fiscale gevolgen. Zo is de ontvanger bijvoorbeeld schenkbelasting verschuldigd bij de schenking van een aanmerkelijk belang in een bv. De toepassing van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) in de Successiewet zorgt voor een (gedeeltelijke) vrijstelling van erf- of schenkbelasting. Dit maakt de regeling zo aantrekkelijk. Het doel van deze regeling is dan ook: bedrijfsopvolgingen zonder fiscale belemmeringen laten verlopen. In de huidige wetgeving geldt een vrijstelling van schenk- of erfbelasting voor ondernemingsvermogen van 100% tot een ondernemingswaarde van € 1.205.871 (2023). Daarboven geldt een vrijstelling van 83%. Vanaf 1 januari 2025 wil het kabinet de vrijstelling onder de BOR verhogen naar € 1,5 miljoen en de vrijstelling daarboven verlagen naar 70%. 

Ten minste vijf jaar voortzetten

U kunt de BOR in de Successiewet alleen toepassen als u aan de wettelijke voorwaarden voldoet. De bedrijfsopvolger moet de onderneming na overdracht ten minste vijf jaar voortzetten. Met voortzetting wordt onder andere bedoeld dat de opvolger (de aandelen in) de onderneming niet van de hand mag doen. Daarnaast mag de opvolger de ondernemingsactiviteiten niet beëindigen of drastisch veranderen. Gaat de opvolger een samenwerkingsverband aan binnen vijf jaar na overdracht? Dan kan dit ook gevolgen hebben voor de BOR in de Successiewet. Zelfs een onverhoopt faillissement kan ertoe leiden dat de opvolger alsnog schenkbelasting moet betalen over de in eerste instantie vrijgestelde schenking.

Andere belastingen

Bij een bedrijfsopvolging spelen overigens niet alleen schenk- en erfbelasting, maar ook andere belastingen een rol, bijvoorbeeld inkomsten- en overdrachtsbelasting. Er bestaan dan ook faciliteiten voor bedrijfsopvolgingen in de inkomsten- en overdrachtsbelasting. De voorwaarden voor toepassing van deze faciliteiten wijken echter wel af van de voorwaarden voor de BOR in de Successiewet. Dit maakt een bedrijfsopvolging nóg complexer en vergroot de noodzaak om tijdig in contact te treden met een gespecialiseerde adviseur.

Evaluatie van het CPB

Het Centraal Plan Bureau (CPB) heeft de fiscale regelingen rondom bedrijfsopvolging geëvalueerd. De conclusie luidde dat de hoge vrijstellingen die nu nog gelden niet noodzakelijk zijn. Volgens het CPB is bij een groot deel van de bedrijfsoverdrachten de vrijstelling niet nodig, omdat er bij de overdragende of overnemende partij voldoende middelen beschikbaar zijn om de verschuldigde belasting direct te kunnen voldoen.

Het CPB zwakt deze conclusie wel wat af, want het acht de zogenoemde waarderingsfaciliteit wel zinvol. Deze waarderingsfaciliteit (die voorafgaat aan de overige vrijstellingen) is een vrijstelling voor het verschil tussen de liquidatiewaarde en de ondernemingswaarde als de onderneming als geheel wordt voortgezet (waarde going concern). Deze vrijstelling is vooral van belang in situaties, waarin de waarde van de losse bestanddelen van de onderneming hoger is dan de waarde van de onderneming als geheel. De belastingheffing sluit dan beter aan bij de waarde die de overnemende partij daadwerkelijk aan de onderneming ontleent. Uit het onderzoek blijkt dat budgettaire kosten van de vrijstelling van de going concern-waarde onnodig hoog zijn, doordat ook ondernemers met voldoende privémiddelen hiervan gebruik kunnen maken. Voor gevallen waarin de bedrijfsopvolger niet over voldoende privémiddelen beschikt, kan dan een betalingsregeling getroffen worden.

Eerder overdragen?

Toepassing van de BOR kan nog altijd grote fiscale voordelen opleveren. Maar houd er wel rekening mee dat hier verplichtingen en voorwaarden tegenover staan, voor de verkoper en de bedrijfsopvolger(s). Alle partijen moeten goed op de hoogte zijn van deze verplichtingen. Omdat de wetgeving rondom bedrijfsopvolging nog steeds punt van discussie is, kan het lonen om plannen voor een bedrijfsoverdracht te vervroegen.

Dit artikel verscheen in aangepaste vorm ook in de Hippische Ondernemer.

Meer weten?

Bij ABAB zijn we graag van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en voor inzicht te zorgen. Wilt u meer weten over een fiscaal voordelige bedrijfsoverdracht? Neem contact op met Luc Adriaansen, senior belastingadviseur, via e-mail.