Als het vanwege de lage rentabiliteit voor de bedrijfsopvolger onmogelijk is om een marktconforme prijs te betalen, wordt er vaak een lagere overnameprijs afgesproken. Zo kan de bedrijfsoverdracht van ouders op kinderen toch doorgaan. Dit komt vaak voor bij grondgebonden bedrijven en bij bedrijven met productierechten die een forse waarde vertegenwoordigen (zoals bijvoorbeeld varkensrechten, pluimveerechten en fosfaatrechten).

Vervreemdingsbeding: meerwaarde delen bij verkoop

Om te voorkomen dat de ouders - en daarmee indirect ook de andere kinderen - bij voortijdige (gedeeltelijke) verkoop van het agrarische bedrijf door de bedrijfsopvolger benadeeld worden, wordt er vaak een vervreemdingsbeding in de leveringsakte opgenomen. In dit beding staat dat de bedrijfsopvolger de meerwaarde geheel of gedeeltelijk moet delen met zijn ouders en/of broers en zussen als hij/zij het bedrijf binnen een bepaalde tijd (gedeeltelijk) verkoopt. Hiervan is sprake bij de verkoop van onroerend goed of productierechten, maar vaak ook als het onroerend goed door de bedrijfsopvolger met erfpacht of recht van opstal wordt belast.

Aandachtspunten vervreemdingsbeding

Bij het formuleren van een vervreemdingsbeding is het belangrijk de volgende aandachtspunten onder de loep te nemen:

1. Wat is de hoogte van het bedrag van de financiële afwikkeling tussen de bedrijfsopvolger en zijn/haar ouders en/of broers en zussen?
2. In hoeverre is de meerwaarde nog belast met een belastingheffing?
3. Voor welke duur geldt het vervreemdingsbeding? Hierbij speelt de leeftijd van de opvolger en het aantal jaren dat hij/zij al heeft meegewerkt een rol.
4. Wordt het bedrag in de loop van de tijd afgebouwd?
5. Wordt het bedrag gematigd indien het bedrijf wordt verkocht door arbeidsongeschiktheid of overlijden van de opvolger?
6. Kan een deel van het bedrijf worden verkocht als dit voor de financiering technisch noodzakelijk is zonder dat het vervreemdingsbeding wordt ingeroepen?
7. Geldt het vervreemdingsbeding ook als de verkoopopbrengst weer wordt geïnvesteerd in het bedrijf?
8. In hoeverre komen eventueel toekomstige productierechten in de plaats van huidige productierechten?

Actualiteit vervreemdingsbeding

De ouders en bedrijfsopvolger werken vooruitlopend op de overdracht van het agrarisch bedrijf vaak samen in een maatschap of vennootschap onder firma (vof). In de onderliggende akte van de maatschap of vof, leggen zij doorgaans de voorwaarden rond de overname en het vervreemdingsbeding al vast.

In de praktijk blijkt echter geregeld dat de inhoud van het vervreemdingsbeding op het moment van de feitelijke bedrijfsoverdracht niet meer actueel is of niet meer overeenstemt met de wensen van beide partijen. Het is daarom belangrijk om tijdens het overnameproces voldoende aandacht te besteden aan de inhoud van het vervreemdingsbeding.

Einddatum in plaats van termijn

Een belangrijk aandachtspunt hierbij is de looptijd van het vervreemdingsbeding. In de akte van de maatschap of vof staat vaak een termijn voor het vervreemdingsbeding genoemd die geldt vanaf de bedrijfsoverdracht. Er zijn echter omstandigheden denkbaar waarbij de bedrijfsopvolger langer in de maatschap of vof heeft meegewerkt dan in eerste instantie de bedoeling was. De bedrijfsopvolger is dan op het moment van de feitelijke overdracht ouder dan eerder voorzien. Om dit te voorkomen, vermeldt u in plaats van een looptijd in jaren een einddatum in het beding.

Meer weten?

Bij ABAB zijn we graag van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en voor inzicht te zorgen. Wilt u meer weten over het vervreemdingsbeding? Neem contact op met Helma van Roozendaal, senior bedrijfsadviseur, via telefoonnummer 06-104 209 41 of stuur Helma een e-mail.