Openbare verkoopprocedure voor vastgoed

In 2021 oordeelde de Hoge Raad in het roemruchtige ‘Didam-arrest’. In die zaak wilde de gemeente een perceel grond verkopen aan een projectontwikkelaar die daar een supermarkt wilde realiseren. Een andere projectontwikkelaar had echter ook interesse om dit perceel aan te kopen en er een supermarkt te realiseren. Hij spande een zaak aan tegen de gemeente omdat hij van mening was dat hem dezelfde kans geboden moest worden. En met succes: de Hoge Raad bepaalde dat overheidslichamen (ook) bij het sluiten van verkoopovereenkomsten voor onroerend goed het gelijkheidsbeginsel in acht moeten nemen. Dit betekent dat aan geïnteresseerde partijen gelijke kansen moeten worden geboden om het vastgoed te kopen. Het overheidslichaam moet daarom, voorafgaand aan het te koop zetten van het vastgoed, aan de markt kenbaar maken op basis van welke objectieve, toetsbare en redelijke criteria de uiteindelijke koper wordt geselecteerd. Alleen als het aannemelijk is dat er slechts één gegadigde is en de gemeente dit ook kan aantonen, mag van deze procedure worden afgeweken.

Geen aanbestedingsrecht

Deze procedure doet wellicht denken aan de procedure als bedoeld in de Aanbestedingswet 2012 of Europese aanbestedingsrichtlijnen, maar staat daar los van en is daaraan ook niet gelijk. Een zuivere gronduitgifte is immers niet aanbestedingsplichtig onder de Aanbestedingswet 2012 of Europese aanbestedingsrichtlijnen. En, anders dan in het aanbestedingsrecht geldt, heeft de Hoge Raad in haar uitspraak niets bepaald over eventuele ‘drempelwaarden’, waarboven de nieuwe verkoopprocedure pas hoeft plaats te vinden. Of dit ook daadwerkelijk regel wordt, zal de toekomst uitwijzen.

Welke overheidslichamen?

Wat er exact onder ‘overheidslichamen’ moet worden verstaan, zal de praktijk moeten uitwijzen. Het gaat in ieder geval om: de Staat, gemeenten, provincies en waterschappen en overheidslichamen of bestuursorganen waarop de algemene beginselen van behoorlijk bestuur van toepassing zijn op het privaatrechtelijk handelen.

Ook huurovereenkomsten, erfpacht, opstalrecht, pacht, ruil

De verplichting om het gelijkheidsbeginsel in acht te nemen en dus gelijke kansen te bieden aan geïnteresseerde partijen, is door de Hoge Raad generiek opgelegd en is dan ook niet beperkt tot verkoopovereenkomsten van vastgoed. Zij geldt ook voor het aangaan van huurovereenkomsten, uitgifte van erfpacht, vestiging opstalrechten, pacht, ruil en andere overeenkomsten van ingebruikgeving. Daarnaast is zij ook niet beperkt tot vastgoed, maar ook van toepassing op andere rechtshandelingen met betrekking tot overheidseigendommen.

Kansen voor kleinere ontwikkelaars, beleggers en ondernemers

Door de uitspraak van de Hoge Raad moeten overheden, als zij vastgoed willen verkopen, vaker openbare verkoopprocedures organiseren. Het verkoopproces wordt hiermee mogelijk complexer, maar het zorgt ook voor meer transparantie en gelijkheid in de markt. Dit biedt met name kansen voor kleinere ontwikkelaars, beleggers en ondernemers.

Meer informatie of advies?

Bij ABAB zijn we graag van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en voor inzicht te zorgen. Wilt u vastgoed kopen van een gemeente? Laat u dan goed begeleiden. Neem voor meer informatie of advies contact op met Marianne van Rooy, jurist ondernemingsrecht, via telefoonnummer 013-4647180 of stuur Marianne een e-mail.