Gebruikersvoordeel

Een gebruikersvoordeel is een verschijnsel dat zich voordoet in de agrarische praktijk. Dit kan ontstaan als een vennoot op grond van het vennootschapscontract de cultuurgronden overneemt tegen een waarde (de overnamesom) die lager is dan de waarde in het economische verkeer bij voortgezet agrarisch gebruik (WEVAB) op dat moment. Dit kan bijvoorbeeld de waarde in verpachte staat zijn. Uitgangspunt hierbij is dat het vennootschapscontract zakelijk is en er dus sprake is van een zakelijke overnamesom.

Geen landbouwvrijstelling

Als op een later moment het gebruikersvoordeel tot de winst behoort, dan is daarop de landbouwvrijstelling niet van toepassing. Het voordeel (het verschil tussen de waarde in het economische verkeer en de overnamesom) dat toekomt aan de voortzettende vennoot hangt immers niet samen met waardeverandering van de grond door de ontwikkeling van de waarde in het economische verkeer bij voortgezet agrarisch gebruik (de WEVAB). Het voordeel hangt samen met het vennootschapscontract.

Op 24 januari 2024 oordeelde de rechtbank Noord-Holland in een zaak dat de firmabepaling waarop de overnamesom was gebaseerd, op zakelijke gronden berust. Naleving van die bepaling bij de verdeling van het vennootschapsvermogen is zakelijk en er is sprake van een zakelijk bepaalde overnamesom. Het op een later moment gerealiseerde gebruikersvoordeel behoort tot de belastbare winst. Op dit voordeel is de landbouwvrijstelling niet van toepassing.

In deze zaak drijven twee broers samen een landbouw- en veehouderijbedrijf in de vorm van een vof. Voorheen deden zij dit samen met hun vader. Beide broers zijn voor de helft gerechtigd in de winsten en verliezen in de vennootschap. In de vof-akte is opgenomen dat bij het einde van de vennootschap de activa worden gewaardeerd tegen de waarde in verpachte staat, uitgezonderd tijdens de duur van de vennootschap aangekochte grond. 

De broers besluiten de vennootschap te ontbinden en het vermogen te verdelen. De ene broer zet de melkveehouderij voort en de andere de schapenhouderij. De aanwezige meerwaardes zijn daarbij voor de inkomstenbelasting geruisloos (dus zonder heffing) doorgeschoven naar beiden. Bij de verdeling van het vennootschapsvermogen zijn bepaalde cultuurgronden (circa 31 ha) gewaardeerd tegen de waarde in verpachte staat (60% van de vrije waarde). Voor deze waarde zijn de percelen overgenomen door eiser in deze zaak (één van de broers). Op een later moment na beëindiging van de vennootschap besluit de eiser de grond te herwaarderen. De aanwezige meerwaarde op de grond realiseert hij op dat moment. 

De vraag is of de eiser de cultuurgrond tegen een zakelijke overnamesom heeft verkregen en zo ja, of dan sprake is van een tot de belaste winst te rekenen gebruikersvoordeel. Als namelijk sprake is van een onzakelijke (lage) overnamesom, dan is er geen sprake van een (belast) gebruikersvoordeel. Onzakelijke voordelen behoren immers niet tot de fiscale winst. De rechtbank komt echter tot het oordeel dat wel degelijk sprake is van een zakelijke overnamesom, omdat de eiser onvoldoende onderbouwt waarom zo’n overnamebepaling in firmaverhoudingen ongebruikelijk is en daarmee de verhouding tussen de broers onzakelijk zou zijn. Het gebruikersvoordeel behoort daarmee tot de winst.

Meer informatie of advies?

ABAB is graag van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en voor inzicht te zorgen. Bij het vormgeven van uw firmacontract is het belangrijk dat u stilstaat bij de fiscale gevolgen van bepaalde keuzes die u maakt. Dit kan namelijk verregaande fiscale consequenties hebben. Laat u daarom bijstaan door een agro-fiscalist. Neem dan contact op met Luc Adriaansen, senior belastingadviseur. U bereikt Luc via e-mail. Ook voor andere vragen op het gebied van fiscaal advies staan onze belastingadviseurs graag voor u klaar.